«تمام شلتاقهای حکومتِ وحشت به بهانه‌ی غم تامین آرامش مردم صورت می‌گیرد» لئون تولستوی | سه‌شنبه‌های کتاب

در یادداشتی دیگر به نگاه تولستوی به تاریخ پرداخته بودم. شاید جنگ و صلح را بتوانیم «پدیدارشناسی روح» هگل، اما در قالب رمان بنامیم. این رمان درباره‌ی تاریخ و نقش انسان‌ها در آن است. فلسفه‌ی تاریخ کم و بیش همان است که هگل بیان کرده. در اینجا می‌خواهم چند نکته از زبان تولستوی درباره‌ی حکومت و حاکمان بیان کنم. به نظر می‌رسد پس از صد و اندی سال، تجربه‌ی تاریخی می‌تواند درباره‌ی درستی یا نادرستی نگاه تولستوی به ما کمک کند. جنگ و صلح؛ شاهکار لئون تولستوی ترجمه‌ی سروش حبیبی که خود شاهکاری‌ست نویسنده‌ی بزرگ روس درباره‌ی نقش

میرحسین حالِ ساده‌ی ما «است». ـ

مرد مقاومت بود؛ شجاع بود؛ آینده را خوب می‌دید؛ غیرت داشت؛ فرهنگی و فرهیخته بود؛ مردم را می‌فهمید؛ مردمی بود. اصلن خودِ مردم بود و... این رزوها بسیاری از دوستان هنگامی از آشفته بازار سپهر سیاست ایران خسته و دلگیر می‌شوند، یادی از الگوی سیاست‌ورزی مومنانه می‌کنند. میرحسین موسوی و ویژگی‌هایش را به یاد می‌آورند و به دیگران نیز گوشزد می‌کنند. حضور میرحسین به عنوان یک الگو و یادکردن از او، هردو سرمایه‌های گرانبهایی‌اند. اما یک جای کار ایراد دارد. چرا فعل گذشته را برای میرحسین بکار می‌ریم؟ او که حضور دارد. در گوشه‌ای از شهر در کنار

سریال بورگن؛ زنی در قدرت / هفت شنبه‌ها و هنر هفتم (۲) ـ

سریال «بورگن؛ زندی در قدرت» [IMDb] ماجرای زنی است که رییس حزب میانه‌روی دانمارک است. حزب خانم بورگن به طور غیرمنتظره ای در انتخابات پارلمانی دانمکارک پیروز می‌شود و او به واسطه‌ی این پیروزی به مقام نخست وزیری می‌رسد. اما این تازه اول راه است.  در طول داستان، با مشکل‌های پرشماری که یک زن به عنوان سیاست‌مدار با آنها درگیر است روبرو می شویم. مشکل‌هایی که البته برای دنیای مردانه‌ی سیاست‌ورزی «حل‌شده» است.  اما جذاب‌ترین مسئله ای که این سریال برای من داشت بحث سیاست در کشورهایی مثل دانمارک بود. در واقع در چنین کشورهایی سیاست مرده است.

پررنگ‌ترین [یا های‌لایت]های نامه‌ی مهم بهاره هدایت از اوین، در نقد فعالان حقوق بشر

بهاره هدایت، زندانی سیاسی جنبش سبز، عضو شورای مرکزی و سخنگوی دفتر تحکیم وحدت است که از سال ۸۸ تا کنون در زندان به سر می‌برد.  او در اسفند ۱۳۹۰ برنده جایزه ادلستام ۲۰۱۲ سوئد شد.( ویکیپدیا ) بنیاد هارالد ادلستام در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دلیل "شجاعت فوق‌العاده و تعهد فعالانه به عدالت در برابر نقض حقوق بشر در ایران" این جایزه را به بهاره هدایت اعطا کرد. با اینحال او امروز در نامه‌ای که در سایت کلمه منتشر شده است، عملکرد سیاسی فعالان حقوق بشر را به نقد می‌کشد. من ۱۰ فراز از نامه‌ی بهاره

«رضایت‌طلبی» یا «محافظه‌کاریِ یواشکی»!؟

قرار من این بود که درباره‌ی جریان ندا حرفی نزنم، تا زمانیکه فعالیت رسمی آنها آغاز شود. به همین دلیل از ورود به بحث‌ها و دعواهای قبیله‌ای و طایفه‌ای‌ای که در این مدت در جریان بود پرهیز می‌کردم. اما خوشبختانه با اعلام فعالیت رسمی این حزب، دیگر بهانه‌ای برای سکوت و کناره‌گیری نیست.  دوست عزیزم سجاد سالک در یادداشتی در سایت «ندای ایرانیان» ارگان رسمی حزب جدیدش، برخی از معترضان را متهم می‌کند که «برای کسب امنیت و تضمین فعالیت سیاسی» خود را در قالب اصلاح‌طلب جا می‌زنند و از آنها می‌خواهد در اولین فرصت از قطار اصلاحات

جنگ و صلحِ خرداد ۸۸ ؛ تولستوی چه می‌گوید؟

هنوز هم جدی‌ترین، داغ‌ترین و پرکشمکش‌ترین بحثی که در بین دوستان سیاسی (از عضوهای حزب‌های سیاسی بگیر تا بچه‌های کف خیابان) در می‌گیرد، مسئله‌ی ۸۸ و جنبش سبز است.  چند روز پیش در حال بحث با جمعی از دوستان همقطار بودیم. فراوانی حاضران در بحث از تهران نشین و خراسان‌نشین بود تا مهاجرانی مثل من که هرچند از لحاظ جغرافیایی در اقلیت بودم، اما در انتهای بحث از لحاظ فکری خودم را در میان اکثریت یافتم. بحث به اینجا کشیده شد که آیا در جریان ماجراهای پس از انتخابات خرداد ۸۸ ما گزینه‌های بهتری برای عملکردن نداشتیم؟ بخشی

هفت‌-شنبه‌ها و هنرهفتم (۱) / انسان‌ها و اِنبات‌ها - علمی تخیلی اما ۱۰۰٪ واقعی

Äkta Människor یا انسان‌های واقعی (۱۰۰٪ انسان) [به انگلیسی (Real Humans (100% Humain]  سریالی‌ست سوئدی که در سال ۲۰۱۱ در این کشور به نمایش درآمد و در سال ۲۰۱۲ پخش بین‌المللی آن آغاز شد. من سریال را در شبکه‌ی آرته فرانسه/آلمان دیدم. آرته در برابر موج سریال‌های بازاری‌ای که تلویزیون‌های جهان را تصرف کرده‌اند، تلاش می‌کند سریال‌هایی جذاب اما کمی عمیق‌تر و آموزنده‌تر را پخش کند که انسان‌های واقعی یکی از آنهاست. متاسفانه من ندیدم که این سریال و زیرنویس‌اش در فضای ایرانی پخش شده باشد. امیدوارم بچه‌های زیرنویس‌کار دست‌به‌کار شوند و این سریال بسیار جذاب و آموزنده را

امام جمعه‌ی دروغگو!؟

۱- من با اینکه از لحاظ سیاسی مخالف مرحوم عبادی بودم و نظرهای ایشان را قبول نداشتم، اما گهگاه به نمازجمعه‌ی مشهد می‌رفتم. کوچکتر که بودم بیشتر نماز جمعه می‌رفتم و در روز ترور نافرجام مرحوم آیت الله عبایی در محل حاضر بودم. اما در زمان مرحوم عبادی رفت و آمدم کم شد، اما قطع نشد. تا زمان فوت نابهنگام ایشان که به جانشینی آقای علم‌الهدی منجر شد. تا مدت‌ها در مورد صلاحیت ایشان تردید داشتم تا اینکه دو اتفاق حجت را بر من تمام کرد. اولین اتفاق گفته‌های یکی از مسئولان دفتر ایشان بود که درباره‌ی تکبر

مطهری‌های سبز/اصلاح‌طلب ؛ قرار ما این نبود!

این روزها خیلی می‌شنویم که دوستان می‌گویند: «کاش بین اصلاح‌طلبان یکی مثل مطهری پیدا می‌شد!» البته که انصافن باید به آقای مطهری دست‌مریزاد گفت که یک تنه جور دویست و اندی راه‌یافته به مجلس را می‌کشد. آزادگی او ستودنی‌ست. اما نباید بی‌انصافی کرد که بین اصلاح‌طلبان کسی همچون او یافت نمی‌شود. بلکه آقای مطهری را باید ادامه دهنده‌ی راه کسانی دانست که سال‌ها پیش از ایشان همین حرف‌ها را زدند و امروز در حبس و حصر دارند هزینه‌ی آن را می‌دهند. درحالی شانزدهمین سالگرد بنیانگذاری جبهه‌ی مشارکت را پشت سر می‌گذاریم که امروز  اکثریت اعضای ارشد مشارکت پشت

جبهه‌ی مشارکت؛ دولت-ساخته یا دولت-‌ساز؟

امروز شانزدهمین سالگرد تاسیس جبهه‌ی مشارکت ایران اسلامی است.  جبهه‌ی مشارکت، بی‌شک امروز، حتی در همین وضعیت کودتایی سرکوب و غیبتِ سیاست در سپهر عمومی، گسترده‌ترین تشکیلات سیاسی کشور است. هرچند که پس از کودتای سیاس در خرداد ۸۸، دفترهای حزب در بسیاری از شهرها و استانهای به اجبار تعطیل و مهر و موم شدند، اما عضوها و هواداران حزب هنوز وفادارانه حضور دارند و پس از کاهش‌یافتن نسبیِ شدت سرکوب در سال‌های نخست پس از کودتا، آن‌ها توانسته‌اند کم و بیش همدیگر را پیدا کنند و ساختار را حفظ نمایند. البته در حال حاضر هیچ حزبی، به

بده بستانِ فرانسه و عربستان/ درباره‌ی نقش فرانسه در مذاکره‌های هسته‌ای

 چرا فرانسه که در آغاز مذاکره‌های هسته‌ای (دوره‌ی خاتمی/شیراک) نقش کم و بیش مثبتی در این روند داشت، در دوره‌های بعدی (احمدی‌نژاد/سارکوزی و روحانی/اولاند) نقش بسیار منفی و سرسختی را بازی کرده است؟ در دوران نیکلا سارکوزی، وی هرگونه مذاکره با ایران را وقت تلف کردن می‌دانست و حتی در آخرین نشست‌ جی۸ که به عنوان رییس‌جمهوری فرانسه در آن حضور داشت، این سیاست اوباما را مسخره کرده بود. اما اوج این نقش منفی را می‌توان در مداخله‌ی ناگهانی لوران فابیوس در سال گذشته  دید. آنجایی که با حضور وی در وین، در حالیکه خبرهای امیدوارکننده‌ای از پشت

آرمان‌شهرِ«ابراهیم بیک» به ناکجا رسیده است | نقدی بر حجاریان (۳) ـ

یکی از حُسن‌های چکه چکه نَشراندن یک یادداشت این است که نویسنده فرصت بازبینی یادداشت و به کار بستن نقدها و پیشنهادهای دیگران را به خود می‌دهد. دست‌کم این اتفاقی است که در مورد این یادداشت‌ها برای من افتاد. به همان اندازه که برخی از نقدها را باید جدی گرفت، به بعضی دیگر نباید توجه کرد. بخش سوم از این یادداشت که شامل بند پنجم از نقدها می‌شود نتیجه‌ی همین بازخوردها است که در پی می‌آید. ۵-  تجربه‌ی اندک و محدود فعالیت سیاسی و انتخاباتی من در فرانسه و مشاهده‌ی پیگیرِ دیگر مردم‌سالاری‌های غربی جای تردیدی برایم باقی

مشکل از مردم است یا از نخبه‌گان؟ / نقدی بر حجاریان (۲) ـ

پس از نشر بخش نخست این یادداشت، واکنش‌های مستقیم و غیرمستقیم زیادی دریافت کردم. از توهین شخصی گرفته تا نقدها و توصیه‌هایی جدی و دوستانه. بنابراین لازم دیدم نکته‌هایی که قرار بود در بخش پایانی این یادداشت عرض کنم، همین الان و پیش از افزایش بیشتر سوء تفاهم‌ها بیان کنم. * اول اینکه انتقاد من به شخص آقای حجاریان نیست. بلکه به مجموعه‌ای از اندیشمندان است که کم و بیش همین نگاه را دارند و البته آقای حجاریان از معتبرترین این چهره‌ها است. از این رو نقدم را به صورت مشخص در مورد ایشان نوشتم که وی را

لِویاتانِ هابز در قفس آهنین وبر / نقدی بر حجاریان (۱)

۱. حجاریان زیر تاثیر نگاه وِبری، همواره حکومت و دولت را نه تنها خلط می‌کند، بلکه این دو را یکی می‌انگارد. ماشین دیوان‌سالاری را با مقوله‌ی حکومت و قدرت سیاسی یکی می‌داند و این دو را باهم خلط می‌کند و به تفاوتی که میان «حکومت» و  «دولت» وجود دارد، توجهی ندارد. البته نه اینکه او به این تفاوت آگاه نیست. بلکه به رغم آگاهی و دانش نسبت به این تفاوت، توجهی به آن ندارد. در بسیاری از بحث‌های وی، «امر سیاسی» کم و بیش غایب است و به «سیاست» هم در سایه‌ی «سیاستگذاری» (policy) پرداخته می‌شود.  هرچند که خودش

امام خمینی؛ رهبر و مخالفِ مجاهدین خلق | بخش دوم

بخش نخست این مطلب را در واقع به مناسبت عاشورا نوشتم. دفاعیه‌ی محمد مفیدی من را به یاد #عاشورای۸۸ انداخت. از میان این جمله‌ها می‌فهمیم که حکومت شاه اگر بیشتر از حاکمیت فعلی ایران از کیسه‌ی اسلام برای سرکوب منتقدانش خرج نمی‌کرده، کمتر هم از آن مایه نمی‌گذاشته است. شکاف و شکست آنجایی ایجاد می‌شود که نیروهای مذهبی و اسلام‌گرا به صورت جدی وارد میدان می‌شوند و نقشه‌ی شاه نقش بر آب می‌گردد. اما بخش دوم خیلی به مسئله‌های روز ربط مستقیمی ندارد. بلکه بیشتر به بهانه‌ی بازخوانی کتاب  «سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام» است. نظرم درباره‌ی

بنیانگذاران مجاهدین! شجاع یا گمراه؟

«حالا نمی‌دانم باز هم پس از اعدام من، آیا روزنامه‌های دست‌نشانده باز خواهند نوشت و از من و سازمانم خواهند پرسید که اسلام کجا  قتل نفس را جایز شمرده است!؟ من از آنها و اربابانشان می‌پرسم: آیا این سوال در آن نیمه‌ی گرم خرداد ماه ۴۲، که مقارن عاشورای حسینی بود، به ذهن فاسد هیچ کدام از فضلای شما خطور نکرد؟ پس چرا مردم بی پناه را که فریاد می‌زدند «یا سیداالشهدا‌ ... یا اباالشهدا... » به گلوله بستید؟»*  ۱- چند وقت پیش در جمعی علمی در یکی از مرکزهای دانشگاهی پاریس، یکی از عضوهای اولیه‌ی سازمان مجاهدین