هفت‌-شنبه‌ها و هنرهفتم (۱) / انسان‌ها و اِنبات‌ها - علمی تخیلی اما ۱۰۰٪ واقعی

Äkta Människor یا انسان‌های واقعی (۱۰۰٪ انسان) [به انگلیسی (Real Humans (100% Humain]  سریالی‌ست سوئدی که در سال ۲۰۱۱ در این کشور به نمایش درآمد و در سال ۲۰۱۲ پخش بین‌المللی آن آغاز شد. من سریال را در شبکه‌ی آرته فرانسه/آلمان دیدم. آرته در برابر موج سریال‌های بازاری‌ای که تلویزیون‌های جهان را تصرف کرده‌اند، تلاش می‌کند سریال‌هایی جذاب اما کمی عمیق‌تر و آموزنده‌تر را پخش کند که انسان‌های واقعی یکی از آنهاست. متاسفانه من ندیدم که این سریال و زیرنویس‌اش در فضای ایرانی پخش شده باشد. امیدوارم بچه‌های زیرنویس‌کار دست‌به‌کار شوند و این سریال بسیار جذاب و آموزنده را در دسترس ایرانیان قرار دهند. البته من خودم با دوبله‌ی فرانسوی این سریال را دیدم. اما چون روی شبکه‌ی آرته هم پخش شده، به احتمال زیاد دوبله‌ی آلمانی‌اش هم هست و اگر حتی به انگلیسی‌ دوبله نشده نباشد، حتمن زیرنویسش به این زبان یافت می‌شود.

ماجرای سریال از این قرار است که انسان مدرن در دوره‌ای نه چندان دور از امروز، بالاخره به یکی از آرزوهای دیرینه‌اش دست می‌یابد و ربات‌های فراعادیِ هوشمندی را می‌آفریند که شباهت بسیار زیادی با انسان دارند. تشخصی ظاهری این ربات‌ها از انسان تقریبن غیر ممکن است. در واقع تنها تفاوت آن‌ها این است که از گوشت و اندام انسانی ساخته نشده‌اند. به همین دلیل  آنها را  اِنبات یا hubots  (انسان-ربات "human robot") می‌نامند. اما آنها به دو دسته تقسیم می‌شوند:  ۱- اِنبات‌های معمولی که نقش خدمت‌کار و برده‌ی انسان‌ها را دارند، و ۲- اِنبات‌های رها شده که ربات‌هایی مستقل‌اند : از لحاظ فیزیولوژیک ماشین، اما از لحاظ فهم و آگاهی مثل انسان.

وقتی اِنبات خدمتکار در بسته‌بندی وارد خانه می‌شود

انسان‌ها این ربات‌ها را برای خدمت‌گذاری به خودشان ساخته‌اند. اما دو عامل دست به دست هم می‌دهد که جهشی در هستی این ربات‌ها رخ بدهد. اول اینکه برخی از انسان‌هایی که شیفته‌ی جاودانگی بشرند و البته می‌خواهند خودشان زندگی ابدی داشته باشند، فن‌آوری این ربات‌ها را طوری دستکاری می‌کنند که انسان پس از مرگ فیزیولوژیک، بتواند زندگی خود را در کالبد یک ربات ادامه دهد. اما اینبار زندگی‌ای جاویدان.

از طرف دیگر، یک دانشمند انسان‌گرا که از سوءاستفاده‌ی خودخواهانه‌ی انسان‌ها از ربات‌ها ناراضی و خشمگین است، تلاش می‌کند تا با دستکاری کدهای ربات‌ها به آنها آگاهی‌ای همچون آگاهی انسانی ببخشد تا بتوانند به استقلال از انسان‌ها دست پیدا کنند و بردگی‌شان پایان یابد. هدف او رهایی اِنبات‌ها از بردگی است.

در این بخش از یادداشت، جزئیات داستان را لو نمی‌دهم، اما فقط باید این نکته را خاطرنشان کنم که پرسش‌های هستی‌شناختی، جامعه‌شناختی، سیاسی و حقوقی‌ای که این سریال پیش روی ما می‌گذارد، بسیار گسترده، عمیق و جدی‌اند. در واقع این سریال همزمان دو مسئله را برجسته کرده است. یکی وضعیت اقلیت‌ها (از جمله مهاجران و اقلیت‌های جنسی یا مذهبی)، که امروز چالش اصلی جامعه‌ی غربی‌ست. و دوم مسئله‌ای که دیر یا زود انسان با آن رودررو خواهد شد : حضور ربات‌های هوشمند و مستقل در جامعه‌ی انسانی.

*تصمیم دارم در حد توانم جمعه‌ها را به معرفی، پیشنهاد یا بحث درباره‌ی یک سریال یا یک فیلم بپردازم. البته نظر بنده در حال حاضر به سریال‌ نزدیک‌تر است. اما نمی‌توان فیلم را فراموش کرد.

اگر پیشنهادی دارید، افتخار بدهید و درمیان بگذارید.